Barkod, kodlanan bilgilerin farklı kalınlıklardan oluşan yan yana dizilmiş siyah çizgiler topluluğu olarak bir etiket üzerine basılmış halidir. Yazılan siyah çubukların her birinin bir anlamı vardır. Barkodların rahat okunabilmesi için barkod okuyucular geliştirilmiştir.

Barkod çeşitleri
Barkod içerisine kodlanan bilgilerin ve kodlanma şeklinin bir standardı vardır. Kodun içeriği, kaç karakter olacağı, karakterlerin tipi (sayısal, alfasayısal) özelliklerini içerir.

BAŞLICA BARKOD STANDARTLARI

EAN ( Europen Article Number )
Daha çok perakende satılan ürünlere standart barkodlama yapabilmek amacıyla oluşmuştur. EAN, Avrupada ve Türkiye 'de yaygın olarak kullanılan bir bardkod standardıdır. içerisinde ülke kodu, firma kodu gibi bilgiler vardır. EAN kodlama bilgileri, Türkiye 'de, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Milli Mal Numaralandırma Merkezi tarafından verilmektedir. Ürün numaralandırma Merkezinden alınan her bir EAN kodu ile 0..99999
arasındaki kodlama ile 10.000 ürünü kodlayabilirsiniz, 10.000 den fazla ise ayrı bir EAN numarası alabilirsiniz.

EAN standartları genelde mağazalar, marketler, satış noktası olan firmalar kullanır. EAN kendi içinde çeşitli standartları vardır, EAN 8, EAN 13 gibi.

EAN 8 , ürünlere özel verilen koddur. 8 haneli sayısal bilgilerden oluşur.
EAN 13 ise, ilk üç hane ülke kodu, sonraki dört hanesi firma kodu,
sonraki beş hanesi ürün kodu ve son karakter (check digit) kontrol karakteri olmak üzere 13 haneden oluşur.

999 9999 99999 9
--- ---- ----- -
Ülke Firma Ürün Kontrol
Kodu Kodu Kodu Karakteri

(869 TR)

UPC (Universal Product Code)
Satışa sunular ürünlerin standart kodlanması için kullanılır. EAN, UPC standartının bir ürünüdür.

UPC, ilk beş hane firma kodu, sonraki beş karakter ise ürün kodunu belirtmek üzere on sayısal hanedir. UPCA ve UPCE en çok kullanılan standartlarıdır.

Code 128
Bu barkod kodlama yönteminde, ürün kodu dışında ağırlık,tarih, ölçüm sonuçları, lokasyon, raf bilgileri de  tutulur. Üç alt bileşeni vardır. Bu bileşenler çeşitli karakter setini içerir. 128 karakter kullanılabilir.

Code 39
Alfasayısal kodlamaya sahiptir. 26 büyük harf, 10 rakam ve 7 özel karakter kodlanabilir. Uzunluk olarak fazla ama okuyucular tarafından okunması kolaydır.

Code 39 ( Extended)
Code 39 ile aynı yapıdadır ama 128 karakterlik bir ASCII tablosu vardır.

Interleaved 2-of-5
Sayısal karakter kodlaması vardır. Kodlamada çift sayılar kullanılmalıdır. yani 6,10,12 haneli, çift sayı olan kodlama uzunluğu kullanılabilir.

Codebar
Codebar daha çok kütüphane, tıbbi endüstride kullanılan bir barkod kodlama standardıdır. Sayısal karakterleri, kontrol karakterlerini ve başlangıç/bitiş (start/stop) karakterlerini içerir. Bu standartta; aynı zamanda USD 4, NW-7 veya 2-of-7 code olarak da adlandırılır.

İki boyutlu bardkodlar
İki boyutlu kodlamada, yüzlerce karakterlik bilgi, resim,imza,bir barkoda sığdırılabilmektedir. İki boyutlu barkodlara şimdilik 1500 karakterlik bilgi sığmaktadır.

Barkodların işleyişi ve barkodlama
Barkod üzerindeki çubukların kalınlığı ya da inceliği, çubukların arasındaki darlık ve genişliklerin bir anlamı vardır. Barkod okuyucuları, çubuklar arası mesafeyi ölçüp bu bilgileri makine koduna çevirirler daha sonra da herhangi bir cihaza ( bilgisayara, birleşik cihaza ) aktarırlar.

Barkod kullanımının amacı satış,depolama ve üretim gibi işlemlerde hataları en aza indirmek ve işlem hızını arttırmaktır.

Üzerine barkod basılacak ürün eğer standart ise, matbaada basılırken üzerinde basılabilir. Eğer ürünün ambalajı yoksa, ürün etiketlenmesi sonradan barkod yazıcılar vasıtasıyla dökülüp yapılabilir.

Barkod etiketleri kendinden yapışkanlı (sticker), karton, metal vs. malzemeler üzerine basılabilir. Etiketin baskı yöntemleri ise termal baskı, termal transfer baskıdır.

Termal baskı yönteminde, yazma işlemini kağıdı ısıtarak yapılır. Isıya duyarlı kağıda yapılan bu yöntemde ısınan kağıdın yüzeyi siyah olur. Basılan etiket sıcak ortamda, güneşte bozulabilmektedir.Kısa süreli kullanımlar için uygundur. Örneğin çeşitli yerlerde ( Hastaneler, Bankalar,) verilen sıra numaralandırma sistemlerindeki etiketler kısa süreli ve termal baskı yöntemi kullanılarak yapılır. Termal transfer baskı yönteminde ise, ribbon diye adlandırılan şerit aracılığı ile yapılır. Isıtılan şeridin etikete yapışmasıyla baskı tamamlanır. Etiketin ısıya duyarlı olması gerekli değildir. Bu baskı metodu ısı ve güneşten etkilenmez. Baskının dayanıklı olması etiketin da dayanıklı olması anlamına gelmez. Etiket yağmur, soğuk havada bulunacaksa etiket tipi de önem kazanır. Etiketin hangi malzemeden yapıldığı da önemli bir etkendir. Elbise, ceket gibi üründe kullanılacaksa, karton etiket, ürün üzerinde yapışacaksa kendinden yapışkanlı olması gerekir. Ürünleri etiketlenmeyecek kadar küçükse, ürünün bulunduğu raf, dolap da etiketlenebilir.

Perakende ürünler için EAN barkodlaması önerilir, böylece sadece şirkete özel bir barkod numaranız olur. Eğer ürün perakende değilse veya sadece stoklama,sadece stoklama ve üretim sisteminizi takip etmek içinse EAN kullanmak zorunda değilsiniz.

Ürünleri, işletme içinde kodlandırma yapacaksanız, Code 39 ve Code 128 uygun bir kodlama olur. Ürünleri birbirinden ayırt etmek için her bir ürünün, grubuna,türüne veya tipine farklı bir kod verilmelidir.

BARKOD OKUYUCULAR

Barkod okuyucular klavye veya seri port ile bağlantı ile haberleşbilen ve bilgisayara kablo ile bağlanan çeşitler mevcuttur.

Barkodun içine yazılan bilginin büyüklüğüne göre barkodun ebadı da büyür. Barkod okuyucular bilgileri alıp cihazlara ya da bilgisayara aktarır.

Barkod okuyucular, basit CCD, log range (uzak mesafe okuyucusu) ve lazer okuyucusu olarak üç farklı çeşitte bulunur. bunların dışında perakende sistemde kullanılan sabit veya çok yönlü olanları da vardır.

Basit CCD okuyucular :
Okuyucunun barkoda çok yaklaştırılması veya dokundurulması suretiyle okuma yaparlar. Okuyucu genişliğinden büyük olan veya uzak mesafedeki barkodları okuyamaz. Okuyucu bir kırmızı ışık kümesi çıkartıp, bunun sayesinde ışık kümesini barkodun üzerine tutar ve mesafesi de uygunsa okur. Siyah ve beyaz yansıması ile aralarındaki mesafeyi alır, makina diline çevirir. CCD de barkodlar belirli mesafeden okumak zorundadırlar. Okunacak yüzeyin buruşuk, parlak olması bile okumayı etkiler.

Long range (uzak mesafe ) okuyucular :
Basit okuyuculara göre daha uzak mesafeden okuma yaparlar. 10-20 cm arasında yapabilir. Bu okuyucularda , barkod genişliği, barkod okuyucu yüksekliğinden fazla olabilir.

Lazer okuyucular:
Bu okuyucular da yine diğerleri gibi siyah ve beyaz arasındaki ışık farkını anlayarak okurlar. Lazer ışığı, barkoda tutulursa siyahın ve yanındaki beyazın yansıması çevrilip barkod okunur, makine diline 1 ve 0 lı rakamlara çevrilir. Lazerde daha yoğun bir ışık çıktığından daha uzak mesafeden
barkod okutulabilir. bu okuyucuların okuyabileceği mesafe 30 cm ila 10 metre arasıdır.

Barkod okuyucu seçerken nelere dikkat etmek gerekir ?
Barkod okuyucunu kullanacağınız yere göre karar verilmeli. Endüstriyel ortamdaki okuyucuların suya ve toza dayanıklı olması lazım. Seçilen okuyucunun markası ve modeli yeni teknolojiyi mi takip ediyor, içinde kullanılan parçaların garanti süresi ne kadar, kullanıcıları hangi firmalar, yedek parçası var mı? bu konularda araştırma yapılmalı.

Barkod okuyucunun şekli de önemli, tabanca , (hands-free ) eli kullanmadan kullanılabilen okuyucular da mevcuttur.

BARKOD YAZICILAR

Genel olarak masaüstü ve endüstriyel olarak ikiye ayrılır. Endüstriyel yazıcılar çoğunlukla termal/termal transfer baskı yapabilmektedir.

Barkod yazıcı seçerken nelere dikkat etmek gerekir ?
Barkod yazıcı seçerken etiketleme amacınızı belirlenmeli. Uzun süreli etiket üretilecekse termal transfer baskı yapabilen bir barkod yazıcı olmalıdır. kısa süreli kullanımlarda termal baskı yapabilen yazıcı seçilmeli. Etiketin uzun ya da kısa süreli kullanım için mi basılacak, hangi ortamda ofis, sanayi ... kullanılacak ? Baskı yapılan etiketin cinsi ( kendinden yapışkanlı, karton, yıkama talimatı ) gibi konulara dikkat edilmeli.

Masaüstü yazıcı kullanılacaksa termal baskıyı destekleyip desteklemediği araştırılmalıdır. Yazıcının maksimum kaç cm. etikete baskı yaptığı sorulmalı.
Baskı hızı, ihtiyaca cevap verecek şekilde mi? Baskı yapılacak malzemeyi destekliyor mu? karton etiket baskıda, karton kalınlığı bazı yazıcılar tarafından desteklenmez.

EKLER
==========================================================

EAN Ülke Kodları

00-13 ABD & Kanada
20-29 Yerel kullanım (depo,ambar)
30-37 Fransa
400-440 Almanya
45 Japonya
46 Rusya
471 Tayvan
474 Estonya
475 Letonya
477 Litvanya
479 Sri Lanka
480 Filipinler
482 Ukrayna
484 Moldovya
485 Ermenistan
486 Gürcistan
487 Kazakistan
489 Hong Kong
49 Japonya
50 Birleşik Krallık (UK)
520 Yunanistan
528 Lübnan
529 Kıbrıs Rum Kesimi
531 Makedonya
535 Malta
539 İrlanda
54 Belçika & Lüksemburg
560 Portekiz
569 İzlanda
57 Danimarka
590 Polonya
594 Romanya
599 Macaristan
600-601 Güney Afrika
609 Mauritius
611 Fas
613 Cezayir
619 Tunus
622 Mısır
625 Ürdün
626 İran
64 Finlandiya
69 -690 Çin
70 Norveç
729 İsrail
73 İsveç
740-745 Guatemala ,El Salvador,Honduras, Nikaragua, Kosta&Rika,Panama
746 Dominik cumhuriyeti
750 Meksika
759 Venezuela
76 İsviçre
770 Kolombiya
773 Uruguay
775 Peru
777 Bolivya
779 Arjantin
780 Şili
784 Paraguay
785 Peru
786 Ekvador
789 Brezilya
80-83 İtalya
84 İspanya
850 Küba
858 Slovakya
859 Çek cumhuriyeti
860 Yugoslavya
869 Türkiye
87 Hollanda
880 Güney Kore
885 Tayland
888 Singapur
890 Hindistan
893 Vietnam
899 Endonezya
90-91 Avusturya
93 Avustralya
94 Yeni Zelenda
955 Malezya
977 Uluslararası periyodik yayınlar için
978 Uluslararası standart kitap numarası
979 Uluslararası müzik numarası

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) 

www.tobb.org.tr